MATOKEO ya mtihani wa kidato cha nne Zanzibar yanaashiria changamoto kubwa na ya dharura katika mfumo wa elimu, ambayo haipaswi kupuuzwa.

Hali hii inapaswa kutazamwa kama janga la kitaifa linalohitaji juhudi za pamoja kutoka kwa viongozi wa kisiasa, walimu, wazazi, walezi na jamii nzima.

Takwimu zilizopo zinathibitisha kuwa hata skuli au shule zilizoongoza Zanzibar hazikuweza kushindana ipasavyo katika ngazi ya shule za Muungano.

Kwa mfano, Shule ya Fidel Castro, ambayo ni ya kwanza Zanzibar, imekuwa nafasi ya 26 ndani ya Muungano, huku nyingine nyingi za Zanzibar zikiwa nafasi za chini ya 200.

Tofauti hii inaonyesha hitaji kubwa la mageuzi ya haraka ili kuboresha ubora wa elimu Zanzibar.

CHANZO CHA TATIZO

Changamoto za elimu Zanzibar zinaweza kufungamanishwa na mambo yafuatayo, ubora wa walimu na mafunzo, walimu wengi hawapati mafunzo ya mara kwa mara yanayolenga kuboresha mbinu za kisasa za ufundishaji.

Nyingine ni mishahara duni na mazingira magumu ya kazi yanadhoofisha ari na motisha ya walimu.

Miundombinu duni, wakati shule au skuli nyingi zinakabiliwa na changamoto ya ukosefu wa madarasa ya kutosha, maabara za kisasa, maktaba bora, na vifaa vya kufundishia, ni changamoto nyingine.

Baadhi ya skuli zimejaa wanafunzi  kupita kiasi, hivyo kupunguza ubora wa mazingira ya kujifunza.

Tatizo jingine ni upungufu wa bajeti fedha za  elimu bado ni ndogo mno, ikilinganishwa na mahitaji ya sekta hiyo muhimu. Hali hii inakwamisha uwekezaji wa muda mrefu katika vifaa, miundombinu na miradi ya kielimu.

 Mtazamo wa jamii kwa elimu ni jambo jingine na kwamba katika baadhi ya jamii, elimu haijapewa uzito unaostahili, hususan kwa watoto wa kike. Hali hii inazuia ushiriki sawa wa wanafunzi wote.

 Kutokuwapo kwa mikakati ya kujifunza kutoka mafanikio ya wengine: Ni kwa sababu Zanzibar haijachukua hatua za makusudi za kujifunza kutoka mifano ya kimataifa kama Singapore na Finland, ambako elimu imekuwa nguzo kuu ya maendeleo ya kijamii na kiuchumi.

KUIGA SINGAPORE

Singapore, ni kisiwa kilichoko Kusini Mashariki mwa Asia ambayo ni jirani na mataifa ya Thailand na Indonesia. Inasifika kielimu na inaweza kutoa somo muhimu kwa nchi kama Zanzibar.

Pamoja na kukosa rasilimali nyingi za asili, nchi hii imefanikiwa kwa sababu ya kuwekeza katika rasilimali watu kupitia mfumo bora wa elimu.

Mafanikio ya Singapore yanatokana na ubora wa walimu. Serikali inawekeza kwa kina katika mafunzo ya walimu na kuwalipa mishahara minono, hatua inayoongeza ari ya kazi.

Jambo jingine ni matumizi ya teknolojia, kila mwanafunzi Singapore ana fursa ya kutumia teknolojia ya kisasa kumsaidia kujifunza.

 Mfumo bora wa upimaji wa matokeo ni jambo jingine linaloipa Singapore mafanikio inatilia mkazo ujuzi wa vitendo na ubunifu badala ya nadharia pekee.

CHA KUFANYA

Mapendekezo ya hatua za kutatua tatizo la Zanzibar, ili kuinua kiwango cha elimu inatakiwa kwa haraka iongeze bajeti ya elimu.

Serikali inapaswa kuongeza bajeti ya elimu kwa kiwango kinachoruhusu uboreshaji wa miundombinu, vifaa, na kuimarisha maslahi ya walimu.

Aidha, kuwekeza katika mafunzo ya walimu ni lazima, ianze na programu za mafunzo endelevu zinazopaswa kuanzishwa ili kuhakikisha walimu wanaendana na mabadiliko ya kielimu na teknolojia.

Jingine ni kuboresha miundombinu kwa kujenga madarasa mapya, kuanzisha maabara bora, na kuhakikisha skuli zina vifaa vya kisasa vya kufundishia na kujifunzia.

Kutumia teknolojia ni jambo muhimu kwa Zanzibar ambayo  inapaswa kuanzisha programu za elimu za kidijitali, ikiwemo mafunzo ya mtandaoni na matumizi ya vifaa vya kisasa.

Suala jingine muhimu ni kujifunza kutoka mataifa mengine. Kuweka sera za elimu zinazojifunza kutoka kwa nchi zilizofanikiwa kama Singapore na Finland.

Ni muhimu kuhamasisha ushiriki wa jamii, ni pamoja na kampeni za kuwashirikisha wazazi na jamii  ili kuimarisha mtazamo wa jamii kuhusu umuhimu wa elimu bora kwa watoto wote, bila ubaguzi wa kijinsia.

Kufanya tathmini ya kina ni hatua muhimu Zanzibar inapaswa kuunda chombo huru cha kufanya tathmini ya mfumo wa elimu na kuunda mpango wa mageuzi wa muda mrefu.

KUSAHAU VIPAJI

Mfumo wa elimu, kutotambua vipaji mapema  ni tatizo na suluhisho lake ni muhimu. Ni ukweli kwamba mfumo wa elimu wa sasa umekuwa ukijikita zaidi katika kupima uwezo wa kukariri maarifa kwa njia ya mitihani ya darasani, huku ukipuuza vipaji na uwezo wa kipekee wa kila mwanafunzi.

Hali hii imesababisha kuwepo kizazi kikubwa cha vijana wanaofeli skuli, ilhali ukweli ni kwamba wengi wao wana vipaji adimu na adhimu ambavyo vingeibuliwa vingechangia kwa kiwango kikubwa maendeleo yao binafsi na ya jamii kama vingeendelezwa mapema.

Mfumo wa elimu wa sasa hauwezi kufanikisha maendeleo ya wanafunzi wote kwa sababu haujawekwa kutambua wala kukuza vipaji vya asili. Katika kundi la wanafunzi wanaoitwa waliofeli, kumbukeni wapo wanasoka mahiri wanaoweza kushindana kimataifa.

Aidha, wapo mafundi stadi wa magari, waashi, na seremala wenye ustadi wa kipekee.

Ndiko wanapopatikana wanamuziki, wachoraji, na wabunifu wa mavazi ambao wangeweza kufanikisha kazi za sanaa zenye mafanikio makubwa.

Kadhalika kuna wavuvi, mabaharia na wakulima ambao wangekuwa mifano ya kuigwa katika ujasiriamali wa uzalishaji mali.

Imefeli wapi? Ni swali ambalo Zanzibar inatakiwa kujiuliza. Je, tatizo liko kwao au kwa mfumo ambao umeshindwa kuwatambua na kuwaendeleza? Jibu liko wazi ni mfumo wetu wa elimu hauwatambui na kwa kufanya hivyo, tunawapotezea muda na kuwakatisha tamaa mapema.

VIPAJI MAPEMA

Umuhimu wa kutambua vipaji mapema unafanikisha haya, kuwajengea maisha bora, watoto. Mwanafunzi ambaye kipaji chake kinatambuliwa mapema hukuzwa katika eneo analolipenda na kulimudu, kutamwezesha kufanikisha maisha yenye tija na furaha.

Jambo jingine ni kuchangia maendeleo ya jamii, vipaji vilivyotambuliwa na kuendelezwa huweza kuchangia uchumi na maendeleo ya kijamii.

Kwa mfano, wanasoka kama Lionel Messi kutoka Argentina walianza kufundwa vipaji vyao mapema kupitia mifumo bora ya kuwatambua.

Kupunguza ukosefu wa ajira. Ikumbukwe elimu inayotambua vipaji hutengeneza wataalamu katika kila sekta, badala ya vijana wengi kusoma kwa lengo la ajira zisizoendana na uwezo wao.

Jambo jingine ni kutoa nafasi ya ubunifu: Mfumo wa kutambua vipaji hujenga jamii yenye watu wabunifu, mathalani, kama Finland, ambapo elimu haina mtihani wa mwisho wa kufeli au kufaulu, huwatambua wanafunzi kulingana na uwezo wao wa kipekee na kuwapa mwelekeo bora.

MATAIFA YALIYOFANIKIWA

Finland ina mfumo wa elimu unaolenga kugundua uwezo wa kipekee wa kila mwanafunzi, huku ikijikita katika mafunzo ya vitendo na ubunifu. Hakuna msisitizo wa kupimwa kwa mitihani ya darasani pekee.

Singapore nayo imefanikiwa. Wanafunzi hutambuliwa mapema na kuelekezwa katika maeneo wanayopenda. Kwa mfano, wanafunzi wenye uwezo wa kiufundi hupewa nafasi za kujifunza fani hizo kupitia maabara za kisasa na programu za mafunzo kwa vitendo.

 Ujerumani mfumo wa “dual education” wa Ujerumani unaunganisha masomo ya darasani na mafunzo ya vitendo. Wanafunzi wenye vipaji vya kiufundi hupewa mafunzo maalum ya kazi kama uhandisi, useremala, au ufundi magari na wanapoingia kwenye soko la ajira wanakuwa na ujuzi wa moja kwa moja.

MAPENDEKEZO KWA Z’BAR

Kuanzisha mfumo wa kutambua vipaji mapema. Kila shule au skuli iwe na mfumo wa tathmini unaotambua vipaji vya kipekee vya wanafunzi tangu wakiwa wadogo.

Aidha, walimu wapewe mafunzo maalum ya jinsi ya kutambua uwezo wa kipekee wa wanafunzi, iwe ni sanaa, michezo, ufundi, au sayansi.

Jambo jingine ni kuboresha elimu ya ufundi na vitendo,kwa kujenga skuli za ufundi na vyuo vya mafunzo vinavyokidhi mahitaji ya vipaji tofauti kama michezo, sanaa na ufundi.

Pia, kuanzisha mashindano ya kitaifa ya vipaji kwa wanafunzi ili kuwahamasisha na kuwatambua mapema.

Kuanzisha programu za ushirikiano, ili ushirikiana na sekta binafsi na za umma kuwapa wanafunzi nafasi za mafunzo kwa vitendo (internship) katika maeneo yanayohusiana na vipaji vyao.

Jingine ni kutoa fursa kwa wanafunzi kufuata fani wanazopenda. Hapa mfumo wa elimu utoe uhuru kwa wanafunzi kuchagua fani kulingana na vipaji na shauku zao badala ya kulazimishwa kufuata masomo yanayokaririwa.

Ni muhimu kuhakikisha kuwa ushauri nasaha unapatikana kwa wanafunzi wote ili kuwapa mwongozo bora wa maisha na kazi.

Kuhamasisha familia na jamii kuheshimu vipaji ni jambo muhimu: Aidha, programu za elimu kwa wazazi na walezi kuhusu umuhimu wa kuwatambua na kuwaendeleza watoto wao kulingana na vipaji vyao.

Mafanikio ya elimu Singapore, Finland, Ujerumani na Korea Kusini: Mifano, vielelezo na mapendekezo kwa Zanzibar

Singapore, elimu ya kukuza ubora wa wanafunzi na ushindani wa kimataifa. Imeweka mfumo wa elimu unaojikita kwenye ubora wa masomo ya sayansi, teknolojia, uhandisi, na hisabati (STEM).

Kuna mchakato wa mapema wa kugundua uwezo wa kila mwanafunzi na kuwagawa katika ngazi tofauti za masomo kulingana na uwezo wao.

Aidha, mMfumo wa “Teach Less, Learn More” fundisha kidogo, jifunze zaidi’ umeimarishwa ili walimu waweze kufundisha kwa undani na kutumia muda mrefu kushughulikia uelewa wa kina wa wanafunzi badala ya kufundisha vitu vingi kwa haraka.

MAFANIKIO:

Inashika nafasi ya juu duniani katika mitihani ya (Programme for International Student Assessment (PISA) na mpango wa tathmini ya mwanafunzi wa kimataifa. Mfumo wa elimu umewakuza wataalamu wa teknolojia na uhandisi, na kuchangia moja kwa moja ukuaji wa uchumi wa nchi hiyo.

Mfano: Mfumo wa kitaaluma wa Singapore hutoa wanafunzi wenye maarifa ya kimataifa kama vile binti wa Singapore, Lim Ding Wen (9), ambaye akiwa na miaka tisa alitengeneza programu ya teknolojia inayotumika duniani kote.

2. Finland: Elimu isiyo na mashindano na inayojali usawa.

Mfumo wake hauna mitihani ya kitaifa kwa wanafunzi wadogo; badala yake, hupimwa kwa miradi na mawasilisho ya ubunifu.

Walimu wanachaguliwa kwa umakini na kufundishwa katika ngazi ya juu wana elimu ya shahada ya uzamili.

Masomo ni bure, na kila mwanafunzi ana haki sawa ya elimu bora.

Mafanikio: Finland ni miongoni mwa nchi zinazoongoza kwa usawa wa elimu duniani. Hakuna pengo kubwa kati ya wanafunzi wa hali ya juu na wa kawaida.

Mfumo huu unatoa wanafunzi wabunifu, wenye furaha, na wenye uwezo mkubwa wa kuhimili changamoto za dunia ya kisasa.

Mfano: Mfumo wa Finland unahamasisha ubunifu, na hii imeonekana kwa miradi mbalimbali ya wanafunzi wao, kama vile matumizi ya roboti kwa kazi za kijamii.

UJERUMANI: Mfumo wa ufundi na elimu ya kujifunza kwa vitendo.Mfumo wa “dual education” elimu pacha unaojumuisha elimu ya darasani na mafunzo ya vitendo kazini.

 Wanafunzi wana uwezo wa kuchagua kati ya masomo ya kitaaluma na ya ufundi tangu wakiwa vijana wadogo.

Serikali inashirikiana na sekta binafsi kutoa nafasi za mafunzo kwa wanafunzi katika sekta kama uhandisi, teknolojia, na biashara.

MAFANIKIO: Ujerumani ina kiwango cha chini cha ukosefu wa ajira kwa vijana kwa sababu mfumo wa ufundi unawaandaa moja kwa moja kwa kazi.

 Taifa hili limefanikiwa kuandaa na kutoa mafundi stadi na wataalamu wa sekta mbalimbali, na uchumi wa viwanda umeimarika kutokana na mchango wa mfumo wa elimu.

Mfano: Mfumo wa ufundi wa Ujerumani umewasaidia vijana kuingia kwenye soko la ajira moja kwa moja, kama vile kuwa mafundi magari kwa kampuni kubwa kama Mercedes-Benz.

4. KOREA KUSINI: Mfumo mkali wa nidhamu, mfumo, unaojulikana kwa mfumo wake wa nidhamu. Kuna msaada mkubwa kutoka kwa wazazi, jamii, na serikali kuhakikisha watoto wanapata elimu bora. Serikali inawekeza sana katika teknolojia ya elimu na miundombinu ya kisasa.

MAFANIKIO:

 Wanafunzi wa Korea Kusini hushika nafasi za juu duniani katika masomo ya hisabati na sayansi. Taifa hilo limefanikiwa kuwa miongoni mwa viongozi wa dunia katika teknolojia, viwanda, na ubunifu, likichangiwa na elimu yao bora na nidhamu ya hali ya juu.

Mfano: Kampuni kama Samsung na LG zimefanikiwa kwa sababu ya mfumo wa elimu unaotoa na kuandaa wataalamu wa teknolojia na uhandisi.

ITAENDELEA

Maoni  +14374316747

[email protected]