Wakati ulimwengu ukiendelea kushuhudia mashambulizi makali na utwaliwaji wa maeneo unaotekelezwa na kundi la wapiganaji la M23 katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), hali ya usalama inazidi kuzorota.

DRC, nchi yenye ukubwa unaolingana na Ulaya Magharibi, imekuwa ikikumbwa na mashambulizi ya vikundi vya waasi mara kwa mara, huku utajiri wa maliasili ukitajwa kama chanzo kikuu cha migogoro.

DR Congo imebarikiwa na maliasili nyingi, zikiwemo madini adimu kama kobalti na shaba, uwezo mkubwa wa kuzalisha umeme wa maji, ardhi kubwa ya kilimo, na msitu wa pili kwa ukubwa duniani. Hata hivyo, licha ya utajiri huo mkubwa, wananchi wengi wa DRC hawajanufaika kutokana na hali ya ukosefu wa utulivu wa kisiasa na vita vya waasi vinavyoendelea kwa miongo kadhaa.

Historia ndefu ya uwepo wa makundi ya waasi nchini humo imechochea migogoro isiyokwisha, hali inayoathiri maendeleo ya taifa na maisha ya raia wake. Zaidi ya makundi 100 yenye silaha yanatajwa kuwa yanaendesha harakati zao ndani ya DRC, yakitumia rasilimali za taifa hilo kufadhili shughuli zao. Miongoni mwa makundi haya ni:

1. Allied Democratic Forces (ADF)

ADF ni kundi lenye silaha linalofanya harakati zake mashariki mwa DRC. Wapiganaji wa ADF wanadaiwa kutoka Uganda na DRC, huku wengine wakitoka katika mataifa mengine ya Afrika Mashariki. Kundi hili la Kiislamu liliundwa miaka ya 1990 na lilihusishwa na mizozo ya ndani ya Uganda, likidai kuwa serikali ya Rais Yoweri Museveni ilikuwa inawatesa Waislamu.

Baada ya kushindwa na jeshi la Uganda mwaka 2001, ADF lilikimbilia mkoa wa Kivu Kaskazini, DRC, na kuibuka tena mwaka 2014 likiendesha mashambulizi ya mfululizo dhidi ya raia. Kundi hili linadaiwa kuwa na uhusiano na Islamic State (IS), baada ya kiongozi wake, Musa Seka Baluku, kutangaza kulitii kundi hilo la kigaidi mwaka 2016.

2. M23

M23 ni kundi lililotokana na Chama cha Kitaifa cha Ulinzi wa Watu (CNDP), kilichoanzishwa na Watutsi wa Congo pamoja na jumuiya nyingine za makabila ya Kivu Kaskazini na Kusini wakidai kubaguliwa. Waasi wa M23 walipigana na serikali ya DRC kati ya 2006 na 2009, lakini baadaye serikali ilijaribu kuwaunganisha ndani ya jeshi la taifa, juhudi ambazo hazikufanikiwa.

M23 ilianzishwa upya baada ya kuvunjika kwa mkataba wa amani wa Machi 23, 2009, na tangu wakati huo imekuwa ikisababisha machafuko makubwa, hususan katika jimbo la Kivu Kaskazini. Rwanda imeshutumiwa kwa kuwaunga mkono waasi wa M23, madai ambayo serikali ya Kigali imeyakanusha na badala yake kuituhumu Uganda kwa kuhusika.

3. Democratic Forces for the Liberation of Rwanda (FDLR)

FDLR ni kundi la waasi linalopinga serikali ya Rwanda. Serikali ya Rwanda mara kwa mara imekuwa ikiishtumu DRC kwa kushirikiana na kundi hili, ikidai kuwa iwapo halitadhibitiwa, usalama wa eneo la Maziwa Makuu utaendelea kuzorota. Kundi hili lilianzishwa baada ya mauaji ya kimbari ya mwaka 1994, ambapo baadhi ya Wahutu waliokimbilia DRC walijiunga na waasi wa FDLR.

Katika juhudi za kukabiliana na FDLR, Rwanda ilivamia DRC mara kadhaa, ikiwa ni pamoja na mwaka 2009 ambapo viongozi wa kundi hilo kama Ignace Murwanashyaka na Straton Musoni walikamatwa na kuhukumiwa nchini Ujerumani.

4. Alliance for a Free and Sovereign Congo (APCLS)

Kundi hili lilianzishwa mwaka 2008 na watu wa jamii ya Hunde, likipinga jamii ya Watutsi katika mkoa wa Kivu Kaskazini. APCLS ni mojawapo ya makundi yenye silaha yanayodhoofisha mamlaka ya serikali ya DRC. Kundi hili linajiweka kama mlinzi wa uhuru wa taifa dhidi ya maingilio ya mataifa ya nje na linajulikana kuwa adui mkubwa wa M23.

5. Mai Mai Sheka (Nduma Defence of Congo - NDC)

Kundi hili linahusishwa na Ntabo Ntaberi Sheka, ambaye alikuwa kamanda wake katika Wilaya ya Walikale, Kivu Kaskazini. Sheka alihusishwa na uhalifu mkubwa wa kivita, ikiwa ni pamoja na mashambulizi na ubakaji wa halaiki uliotokea kati ya Julai 30 na Agosti 2, 2010, ambapo zaidi ya watu 387 walibakwa.

Kwa mujibu wa ripoti ya Umoja wa Mataifa, Sheka na viongozi wengine wa waasi walihusika kupanga na kutekeleza mashambulizi hayo, ambayo ni miongoni mwa matukio mabaya zaidi ya ubakaji wa halaiki mashariki mwa DRC katika miaka ya hivi karibuni.

DR Congo inakabiliwa na changamoto kubwa ya usalama kutokana na makundi mbalimbali ya waasi yanayotumia maliasili za taifa hilo kufadhili vita vyao. Serikali ya DRC, kwa kushirikiana na jumuiya ya kimataifa, inapaswa kuchukua hatua madhubuti kukomesha uasi na kurejesha utulivu kwa manufaa ya raia wake. Bila suluhisho la kudumu, mgogoro huu utaendelea kuwa tishio kwa usalama wa eneo zima la Maziwa Makuu na bara la Afrika kwa ujumla.